FLORA ROŚLINNA REZERWATU

               

Podczas wykonywania inwentaryzacyjnych prac florystycznych na terenie rezerwatu "Grabowiec" stwierdzono występowanie w jego obrębie 138 gatunków roślin naczyniowych wśród których znajduje się 14 gatunków objętych ochroną prawną ( 9 gatunków - ochrona ścisła; 5 gatunków - ochrona częściowa). Wśród występujących w rezerwacie roślin, dyptam jesionolistny Dictamnus albus należy do elementów florystycznych opisanych w "Polskiej Czerwonej Księdze Roślin" jako gatunki wymierające, zaś len włochatyLinum hirsutum i wiśnia karłowata Prunus fruticosa niniejsze opracowanie zalicza do roślin narażonych na wymarcie.

               

Cechą charakterystyczną  flory rezerwatu, wynikającą z jego położenia w Okręgu Miechowsko-Pińczowskim oraz Podokręgu Pińczowskim, w geobotanicznym podziale Polski, jest występowanie na jego terenie florystycznych elementów kontynentalnych (pontyjsko-panońskich).

                

Wśród opisanej w toku prac terenowych nad "Planem..." flory rezerwatu można wymienić następujące elementy kontynentalne:

1. element pontyjski - len włochaty Linum hirsutum

2. element na wpół śródziemnomorski - dyptam jesionolistny Dictamnus albus,

3. element subiranoturanski - miłek wiosenny Adonis vernalis, wiśnia karłowata Prunus fruticos

 

FAUNA REZERWATU

                  

Skład fauny rezerwatu jest typowy dla stosunkowo niewielkich kompleksów leśnych. Większość spotkanych w rezerwacie gatunków ssaków wiąże swój byt nie tylko z lasem lecz również z otaczającymi go terenami wykorzystywanymi rolniczo. Do stałych elementów faunistycznych tego obszaru należy zaliczyć: sarny, zające, wiewiórki, lisy, borsuki, krety, jak również cały zespół drobnych ssaków (nietoperze, myszy, norniki, ryjówki). Skład zgrupowania ptaków występujących na terenie rezerwatu również nie odbiega od stosunków typowych dla lasów liściastych. Spotkamy tu między innymi: myszołowy zwyczajne, sójki, sroki, kukułki, dzięcioły, kosy i drozdy, a także szeroką gamę drobnych gatunków ptaków z rzędu wróblowatych Passeriformes. Miejsca widne i dobrze nasłonecznione, położone zwłaszcza na skrajach rezerwatu stanowią dobre siedlisko życia jaszczurki zwinki, oraz padalca, zaś w obrębie cienistych zarośli występują żaby (głównie żaba trawna Rana temporaria) oraz ropuchy. Ze względu na obecność w rezerwacie zbiorowisk roślinności kserotermicznej, potencjalnie najciekawszy skład gatunkowy fauny, spotkamy wśród drobnych bezkręgowców związanych z tymi rzadkimi w naszym kraju formacjami roślinnymi. Dotychczasowe prace faunistyczne przyniosły plon w postaci stwierdzenia występowania południowo-europejskiego gatunku ślimaka Helix lutescens oraz związanego z roślinnością ciepłolubną gatunków pająka poskacza krasowego Ereus niger. Bardzo ciekawa i stosunkowo słabo poznana jest również entomofauna rezerwatu. Wśród stwierdzonych do tej pory gatunków owadów można wymienić chrząszcze - biegacza złocistego Carabus coriaceus i biegacza granulowanego Carabus glabratus, a także dwa rzadkie garunki motyli - modraszka gniadego Polyommatus ripartii i pazia królowej Papillo machaon. Znaczny ubytek powierzchni zajmowanej przez zbiorowiska roślinności kserotermicznej, w porównaniu do stanu sprzed utworzenia rezerwatu, niewątpliwie przyczynił się także do zaniku wielu gatunków bezkręgowców związanych z tymi formacjami. Podjęcie prac faunistycznych, zwłaszcza na polu entomologii może jednak przynieść plon w postaci stwierdzenia obecności na terenie rezerwatu rzadkich gatunków owadów.

 

KLIMAT I STOSUNKI WODNE

                     

Zgodnie z podziałem klimatycznym Polski przedstawionym przez Romera (1949) obszar na którym położony jest rezerwat przyrody "Grabowiec" znajduje się w zasięgu regionu klimatycznego Wyżyn Środkowych. Klimat omawianego regionu jest klimatem umiarkowanym i charakteryzuje się stosunkowo dużą zmiennością stanów pogody. Zmienność ta jest spowodowana zarówno wpływem oceanicznych mas powietrza, które przynoszą opady i ochłodzenia latem, zaś zimą ocieplenia, jak również kształtują ją kontynentalne masy powietrza, dające latem pogodę ciepłą i suchą, natomiast zimą silne mrozy. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z przeciętną temperaturą + 18 °C, a najzimniejszym miesiącem styczeń o przeciętnej temperaturze - 3 °C. Średnia temperatura roczna wynosi tu + 8 °C.

                     

Ilość rocznych opadów atmosferycznych waha się w granicach około 600 mm, z czego najwięcej przypada na miesiąc lipiec 95 mm, a najmniej na miesiąc luty 30 mm. Pokrywa śnieżna zalega w tym rejonie 80 - 90 dni. W okresie zimy i wczesnej wiosny notowane są znaczne spadki temperatury. W czasie od listopada do marca notuje się 50 - 60 dni mroźnych oraz 110 - 140 dni z przymrozkami. Szkodliwe przygruntowe przymrozki pojawiają się w tym regionie jeszcze w maju, a jesienne pojawiają się już w miesiącu październiku.

                     

Teren rezerwatu, podobnie jak cały obszar Nadleśnictwa Pińczów jest położony w dorzeczu Wisły. Same wydzielenia rezerwatowe są jednak bezwodne. W okresie letnim obserwuje się tu zjawisko przesuszenia gleb. Warto natomiast zwrócić uwagę na aktywność wód podziemnych, która objawia się występowaniem krasu powierzchniowego w postaci lejów i zapadlisk. Na dnie tych struktur kształtują się też stosunkowo najlepsze warunki wodne.

BUDOWA GEOLOGICZNA I RZEŹBA TERENU

                      

Teren rezerwatu jest położony w obrębie Niecki Nadnidziańskiej, wznosząc się do wysokości 240-250 m. n. p. m.. Cały obszar Niecki jest pod względem geologicznym synklinarium wypełniony utworami kredy środkowej i górnej. W młodszym trzeciorzędzie na wynurzony z końcem kredy i zrównany w paleogenie ląd wdarł się na morze, które pozostawiło serię osadów grubiejących ku południowi. Jedną z tych formacji są utwory gipsowe stanowiące bezpośrednie podłoże rezerwatu. Niskie wzgórza o kopulastych wierzchołkach i stromych zboczach stanowią typową formę występowania utworów gipsowych na tym obszarze. Cechą charakterystyczną tych formacji jest obecność śladów przebiegu zjawisk krasowych. Krążąca w gipsie woda wytwarza jaskinie, które łatwo się zapadają tworząc niewielkie uwala. Na terenie rezerwatu dość często spotyka się zaklęsłości o średnicy od kilku do kilkunastu metrów jako wyraźne oznaki występowania w podłożu procesów krasu powierzchniowego. Miejsca te zasługują na szczególną ochronę.

                       

Prawie na całym obszarze rezerwatu "Grabowiec" gips występuje bardzo płytko pod powierzchnią (średnio 30-50 cm.) tworząc cienką warstwę gleby rędzinowej. Jedynie na niewielkim terenie stwierdzono obecność iłów krakowieckich zalegających na wapiennych marglistych, zaś o obrębie północnego stoku rezerwatu wapienne margle trzeciorzędowe występują prawie na powierzchni, tworząc płytką rędzinę. 

                        

W odległości około 400 metrów na południowy wschód od granic rezerwatu znajduje się nieczynne wyrobisko dawnej kopalni gipsu, zaś w odległości około 3 km. od rezerwatu, Gackach, nadal prowadzi się wydobycie tego surowca na skalę przemysłową.